İşyeri Sağlık Ve Güvenlik Birimleri İle Ortak Sağlık Ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik'i Nasıl Uygulayacaklar, Nelere Dikkat Edecekler?

5763 sayılı kanun ile 4857 sayılı İş Yasasının 81 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"İşverenler, devamlı olarak en az elli işçi çalıştırdıkları işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, işçilerin ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla, işyerindeki işçi sayısı, işyerinin niteliği ve işin tehlike sınıf ve derecesine göre;

a) Bir işyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturmakla,

b) Bir veya birden fazla işyeri hekimi ile gerektiğinde diğer sağlık personelini görevlendirmekle,

c) Sanayiden sayılan işlerde iş güvenliği uzmanı olan bir veya birden fazla mühendis veya teknik elemanı görevlendirmekle, yükümlüdür.

İşverenler, bu yükümlülüklerinin tamamını veya bir kısmını, bünyesinde çalıştırdığı ve bu maddeye dayanılarak çıkarılacak yönetmelikte belirtilen vasıflara sahip personel ile yerine getirebileceği gibi, işletme dışında kurulu ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak da yerine getirebilir. Bu şekilde hizmet alınması işverenin sorumluklarını ortadan kaldırmaz.

İşyeri sağlık ve güvenlik biriminde görevlendirilecek işyeri hekimleri, iş güvenliği uzmanları ve işverence görevlendirilecek diğer personelin nitelikleri, sayısı, işe alınmaları, görev, yetki ve sorumlulukları, çalışma şartları, eğitimleri ve belgelendirilmeleri, görevlerini nasıl yürütecekleri, işyerinde kurulacak sağlık ve güvenlik birimleri ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin nitelikleri, ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alınmasına ilişkin hususlar ile bu birimlerde bulunması gereken personel, araç, gereç ve teçhizat, görevlendirilecek personelin eğitim ve nitelikleri Sağlık Bakanlığı, Türk Tabipleri Birliği ve Türk Mimar Mühendis Odaları Birliğinin görüşleri alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir."

4857 sayılı İş Yasasının 81.maddesinin çıkarılmasını hükme bağladığı Yönetmelik 15.08.2009 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yönetmeliğin işverenlerin yükümlülüklerini düzenleyen 5. maddesinde;

"işverenler, devamlı olarak en az 50 işçi çalıştırdıkları işyerlerinde bu hizmeti vermek için, işyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturmakla ve bir veya birden fazla işyeri hekimi ile gereğinde diğer personeli ve sanayiden sayılan işlerde bir veya birden fazla iş güvenliği uzmanını görevlendirmekle yükümlüdürler. İşverenler, bu yükümlülüklerini, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin tamamını veya bir kısmını işyeri dışında kurulu ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden alarak da yerine getirebilirler."

denilmektedir. Böylece en az 50 işçi çalıştıran işyerlerinde sertifikalı işyeri hekimi ile sanayiden sayılan işyerlerinde sertifikalı iş güvenliği uzmanı çalıştırma ya da bu hizmetleri işyeri dışında kurulmuş olan ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden alma zorunluluğu getirilmiştir.

Yönetmeliğin dikkate değer ve yeni uygulama hükümlerinden biri de 5'inci maddenin 9'uncu bendidir.

"işyeri hekimi ile iş güvenliği uzmanının, noter tarafından onaylanmış bir deftere yazdıkları iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tedbir ve tavsiyelerinin yerine getirilmemesinin sonuçlarından işveren sorumludur. Bu defterin, istenmesi halinde, işyerini teftişe yetkili iş müfettişlerine gösterilmesi zorunludur."

İşyeri hekimi ile iş güvenliği uzmanlarının işyerlerinde tespit ettikleri noksanlık ve uygunsuzlukların noter onaylı deftere yazılması ile bunların işverene bildiriminde yaşanabilecek sorunları ortadan kakacak ve hukuki tartışmalara son verilmiş olacaktır.

Yönetmelikle işverenlere getirilen diğer bir yükümlülükte, işçilerin kişisel sağlık dosyalarının işten ayrılma tarihinden itibaren 10 yıl süreyle saklama zorunluluğudur.

Yeni yönetmelikte, işyeri ortam faktörlerinden kaynaklanan hastalıkların yükümlülük süresi bu süreyi aşan işyerlerinde, evrakların saklanması hastalıkların yükümlülük süresine göre uzayacağı, işçinin işyerinden ayrılarak başka bir işyerinde çalışmaya başlaması halinde ise, yeni işverenin işçinin kişisel sağlık dosyasını isteyeceği ve önceki işverenin de dosyanın bir örneğini onaylayarak göndereceği belirtilmektedir.

Yönetmeliğin 7'inci maddesinde; işçilere verilecek iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ve ilgili eğitimlerin işçilere mali yük getirmeyecek şekilde ve dinlenme süreleri dışında düzenlemesi hükme bağlanmıştır. Yönetmelik gereği, eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılmaktadır.

Yönetmeliğin 8'inci maddesinde;

"devamlı olarak en az 50 işçi çalıştırılan işyerlerinde, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yerine getirmek üzere işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurulur. İşyeri sağlık ve güvenlik birimi; en az bir işyeri hekimi ile sanayiden sayılan işlerin yapıldığı işyerlerinde en az bir iş güvenliği uzmanından ve yapılacak çalışmalara yardımcı olmak için gerektiğinde diğer personelden oluşur. Bu yükümlülük, Genel Müdürlük tarafından yetkilendirilmiş ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmetin tamamı veya bir kısmı alınarak da yerine getirilebilir."

denilmektedir.

Yönetmeliğin 9'uncu maddesinde;

"ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin kurucusunun veya kurucu ortaklarından en az birinin işyeri hekimi veya (A) sınıfı iş güvenliği uzmanı olması zorunludur, bu kurucular, birden fazla ortak sağlık ve güvenlik biriminde kurucu olamazlar. Ortak sağlık ve güvenlik biriminin kurulabilmesi için, bu birimlerde tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan en az bir işyeri hekimi ve bir iş güvenliği uzmanı istihdam edilir. Ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin kurucusunun veya kurucu ortaklarından birinin işyeri hekimi olması halinde işyeri hekimi çalıştırma yükümlülüğü, iş güvenliği uzmanı olması halinde ise iş güvenliği uzmanı çalıştırma yükümlülüğü aranmaz."

denilmektedir.

İşyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin görevlerinin belirtildiği Yönetmeliğin 15'inci maddesinde; sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmak üzere işin normal akışını aksatmamak şartıyla ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak amacıyla;

İşçilerin sağlık gözetimi,

Çalışma ortamının gözetimi,

Eğitim, danışmanlık ve bilgilendirme,

İlkyardım ve acil müdahale,

Kayıt ve istatistik,görevleri ile benzeri diğer görevleri yerine getirmekle yükümlü oldukları hükme bağlanmıştır.

Yönetmeliğin 24'üncü maddesinde;

"işyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik birimi, yürütülecek hizmetler ile ilgili olarak yıllık çalışma planı hazırlar ve hazırlanan plan işveren tarafından onaylanır. Onaylanan plan işyerinde ilan edilir. Bir nüshası işyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik birimince kayıt altına alınır." denilmektedir. Yönetmeliğin 25'inci maddesinde ise; "işyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik birimi, işyerindeki sağlık gözetimi ve çalışma ortamının gözetimi ile ilgili çalışmaları kaydeder örneğine uygun yıllık değerlendirme raporu hazırlayarak işverene, iş sağlığı ve güvenliği kuruluna ve Genel Müdürlüğe gönderir. Genel Müdürlüğe gönderilen yıllık değerlendirme raporu, yazılı olarak ve elektronik ortamda iletilir. Bu bilgiler, Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğüne, Genel Müdürlük tarafından elektronik ortamda bildirilir. "

denilmektedir.

Yönetmeliğin 26'inci maddesinde;

"işveren, işyeri sağlık ve güvenlik biriminde görev alacak ve bu Yönetmelikte belirtilen niteliklere sahip işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer personelin görevlerini yerine getirmeleri hususunda bir görevlendirme belgesi düzenler. Bu hizmetlerin tamamının veya bir kısmının ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden alınması durumunda taraflarca sözleşme yapılır. Görevlendirme belgesi veya sözleşme üç nüsha düzenlenir. Düzenlenen nüshalardan biri işverende, biri işyeri sağlık ve güvenlik birimi veya ortak sağlık ve güvenlik biriminde kalır, diğer nüsha ise Genel Müdürlüğe gönderilir."

denilmektedir.

Yönetmeliğin 31'nci maddesinde;

işyeri hekimlerinin işyeri tehlike grubuna göre görev süreleri aşağıdaki şekilde belirtilmiştir.

Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine; sağlık gözetimi için ayda en az 12 saat, buna ilave olarak işe giriş ve periyodik muayeneleri ile eğitim için on işçi başına yılda en az 30 dakika,

Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine; sağlık gözetimi için ayda en az 24 saat, buna ilave olarak işe giriş ve periyodik muayeneleri ile eğitim için on işçi başına yılda en az 60 dakika,

Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine; sağlık gözetimi için ayda en az 36 saat, buna ilave olarak işe giriş ve periyodik muayeneleri ile eğitim için on işçi başına yılda en az 90 dakika.

Az tehlikeli sınıfta yer alan ve 1000' in üzerinde (1000 dahil) işçi çalıştırılan işyerlerinde tam gün çalışacak bir işyeri hekimi ile birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar işyeri hekimi ekleneceği,

Tehlikeli sınıfta yer alan ve 750'nin üzerinde (750 dahil) işçi çalıştırılan işyerlerinde tam gün çalışacak bir işyeri hekimi ile birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar işyeri hekimi ekleneceği,

Çok tehlikeli sınıfta yer alan ve 500'ün üzerinde (500 dahil) işçi çalıştırılan işyerlerinde tam gün çalışacak bir işyeri hekimi ile birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar işyeri hekimi ekleneceği, hükme bağlanmıştır.

Benzer şekilde Yönetmeliğin 36'ncı maddesinde;

iş güvenliği uzmanlarının işyeri tehlike grubuna göre görev süreleri aşağıdaki şekilde belirtilmiştir.

(A) sınıfı belgeye sahip olanlar bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde,

(B) sınıfı belgeye sahip olanlar tehlikeli ve az tehlikeli sınıflarda yer alan işyerlerinde,

(C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde,

aşağıdaki sürelerde görev yaparlar.

Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine; ayda en az 12 saat, buna ilave olarak da işçi başına ayda en az 5 dakika,

Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine; ayda en az 24 saat, buna ilave olarak da işçi başına ayda en az 5 dakika,

Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine; ayda en az 36 saat, buna ilave olarak da işçi başına ayda en az 10 dakika.

Az tehlikeli sınıfta yer alan ve 1000' in üzerinde (1000 dahil) işçi çalıştırılan işyerlerinde tam gün çalışacak bir iş güvenliği uzmanı ile üçüncü fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ekleneceği,

Tehlikeli sınıfta yer alan ve 750'nin üzerinde (750 dahil) işçi çalıştırılan işyerlerinde tam gün çalışacak bir iş güvenliği uzmanı ile üçüncü fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ekleneceği,

Çok tehlikeli sınıfta yer alan ve 500'ün üzerinde (500 dahil) işçi çalıştırılan işyerlerinde tam gün çalışacak bir iş güvenliği uzmanı ile üçüncü fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ekleneceği, hükme bağlanmıştır.

Daha önce ÇASGEM tarafından gerçekleştirilen eğitimler, yeni Yönetmelikle birlikte kamu kurum ve kuruluşları, meslek örgütleri ve özel eğitim firmaları tarafından da gerçekleştirilebilecektir.

06.05.2005 li "İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Risk Grupları Tebliği"nde işyerleri 5 risk grubuna ayrılmış olmasına rağmen yeni çıkan Yönetmelikte işyerleri:

az tehlikeli,

tehlikeli

ve çok tehlikeli olmak üzere üç grupta sınıflandırılmıştır.

Kazasız günler.

Yararlanılan Kaynaklar:

1. 15 Ağustos 2009 Tarihli Sayı: 27320 Resmi Gazetede Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından:

yayınlanan “İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMLERİ İLE ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK”

2. Gürbüz Yılmaz “İŞYERİ SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMLERİ İLE ORTAK SAĞLIK VE GÜVENLİK BİRİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK ESASLARI VE UYGULAMA KRİTERLERİ”

Haber: Editör