Sırbistan İnşaat Sektörü Araştırması

İnşaat ve Müteahhitlik Sırbistan ekonomisinin en hızlı büyüyen sektörlerinin başında geliyor. Son dönemlerde Sırbistan merkezi yönetimi ulaştırma ve alt yapı projelerine ciddi yatırımlar yapıyor. Sırbistan’da gerçekleştirilen inşaat yatırım projelerinin değeri her yıl bir önceki yıla göre artarak yukarı yönde eğilim gösteriyor.

Modern inşaat yapıları, gelişen teknolojilerle birlikte çok katlı binalar, hastane, AVM, sosyal ve lüks konutlar, idari yapılar, oteller, endüstriyel tesis ve fabrikalar, yurtlar, okul, klinik vb. binaların inşasıyla Sırbistan şehirlerinin siluetinde yapısal değişimler gözlemleniyor.

Dünya genelinde hızlı kentleşmenin yaşandığı, gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerde kullanılan Modern İnşaat Yöntemleri, Sırbistan İnşaat Firmaları tarafından da yoğun bir şekilde kullanılıyor. Sırbistan’da İnşaat Malzemeleri, Hırdavat Ürünleri, Seramik Ürünleri, Alüminyum Sistemler ve Ürünleri, Asansör Sistemleri, Asma Tavan Ürünleri ve Sistemler, Elektrik - Elektronik Ürünler, Aydınlatma Ürünleri, Banyo Ürünleri, Çelik Kapı Sistemleri, Dış Cephe Kaplama ve Giydirme Malzemeleri, İzolasyon Yalıtım Ürünleri, Kapı Ürünleri ve Sistemler, Makine Sistemleri ve Ekipmanları, Mobilya Sistemleri ve Aksesuarlar, Mutfak Dolabı Sistemleri, Plastik Ürünler, Pvc Kapı ve Pencere Sistemleri, Doğaltaş ve Mermer Ürünleri, Yangın Söndürme Ürünleri ve Sistemler, Yapı Kimyasalları, Yer Döşeme-Zemin Kaplama vb. ürünler Almanya, Çin, İtalya, Rusya, Macaristan, Türkiye, Polonya, Romanya, Fransa gibi ülkelerden ithal edilip, inşaat projelerinde kullanılıyor.

İnşaat Taahhüt Hizmetleri, İnşaat Taşeronluk İşleri, Isıtma Soğutma Havalandırma Sistemleri, İzolasyon Yalıtım Mantolama, Mimarlık ve Mühendislik Hizmetleri merkezi yönetimle beraber özel sektör tarafından da çeşitli ölçeklerde yurtdışı firmalara ihale edilebiliyor. Sırbistan’da konut inşaatı, üst ve alt yapı inşaat işleri yeni gelişmeye başlayan ve büyük potansiyel taşıyan sektör olma özelliğini koruyor.

İnşaat malzemeleri başta olmak üzere otomotiv yan sanayi, tekstil, imalat sanayi, müteahhitlik, hazır giyim mağazacılığı, sağlık hizmetleri, otelcilik, hizmet sektörü, tarım ve hayvancılıkta entegre tesisler, bilgi/iletişim/telekomünikasyon hizmetleri, atık yönetimi ve geri dönüşüm gibi alanlarda Hollanda, Rusya, Almanya, Lüksemburg, Avusturya, İsviçre, Fransa, İtalya, ABD ve Türkiye gibi ülkeler Sırbistan’a yatırım yapma konusunda ön plana çıkıyor. İşsizlik oranının yüksek olduğu, nüfusun yarısından fazlasının (% 56) büyük şehirlerde yaşadığı, okuryazarlık oranının ise % 98 olduğu Sırbistan’da merkezi hükümet; özellikle yabancı yatırımcının ülkeye gelmesi noktasında çağrılar yapıyor.

Son yıllarda inşaat izinlerinde ciddi artış görülen Sırbistan Dünya sıralamasında 10 ülkeden birisi konumunda. Sırbistan’da 2020 yılına kıyasla hâlihazırda beş kat daha fazla aktif inşaat alanı bulunuyor. Sırbistan’ın en büyük üst inşaat projesi devletin de ortak olduğu, finansmanı ve proje yönetimi Arap Eagle Hills firması tarafından sağlanan “Belgrade Waterfront” projesidir (yaklaşık 3,5 milyar avro değerinde). 2025 yılına kadar devam edecek toplam 14 milyar avroluk yatırım planı kapsamında, 9 milyar avro altyapı projelerine harcanacak. (5 milyar avro Preljina-Pozega, Ruma-Sabac, Sremska Raca-Kuzmin, Pojate-Preljina (Morava Corridor), Nis-Merdare (Pristina), vb. karayolu projelerine; 3,5 milyar avrodan fazla Koridor 10 ve Bar demiryolu, Belgrad metrosu, vb. demiryolu projelerine; 274 milyon avro Belgrad, Novi Sad,Sremska Mitrovica, Bogojevo ve Prahovo limanları başta olmak üzere su taşımacılığı projelerine) Pan-Avrupa koridor 10 karayolu ve demiryolu hatları ile koridor 11 karayolunun Sırbistan'dan geçen bölümleri, söz konusu ülkenin altyapı alanında geliştirmeyi planladığı öncelikli projelerdir.

Söz konusu ulaşım hatları, bölgenin kalkınması açısından AB, Avrupa Yatırım Bankası ve WB tarafından da destekleniyor. İnşaat projelerinde finansman avantajları nedeniyle Çin İnşaat firmaları ön plana çıkıyor. Alt yapı inşaat işleri, su ve atık yönetimi projeleri de Sırbistan'da ihtiyaç duyulan ve AB, WB, vb. tarafından finanse edilen projeler arasında.

AB, Rusya, Türkiye ve CEFTA Ülkeleri ile yapılan Serbest Ticaret Anlaşmaları ve yabancı yatırımlara uygulanan kolaylıklar ülkeye olan ilgiyi olumlu yönde artırıyor. Sırbistan, Avrupa’ya açılan coğrafi konumunun sağladığı lojistik avantajlar, Balkan ülkeleri arasında Romanya ve Yunanistan’dan sonra gelen en büyük pazara sahip olması, imzaladığı uluslararası anlaşmalarla 1,3 milyar nüfusluk bir pazara açılımının bulunması, işgücü maliyetlerinin ve vergilerin düşük olması gibi rekabet edilebilir avantajlar, merkezi hükümet tarafından sunulan devlet destek ve teşvik paketleri gibi nedenler global ölçekli firmaların dikkatini çekiyor.

Serbest Bölge Bilgileri

Sırbistan’da faaliyette olan serbest bölgelerde iş yapan firmalar KDV muafiyeti, vergi indirimi, hammadde, makine, inşaat malzemelerinin ithalat/ihracatında gümrük vergisi indirimi gibi çeşitli ayrıcalıklardan faydalanıyorlar. Şirketlerin ofis yeri, atölye, depo temininde de çeşitli kolaylıklar bulunuyor. Serbest bölgelerde gerçekleştirilen ithalat ve ihracata herhangi bir sınırlama uygulanmıyor. İç pazar için ithal edilen ürünler de dış ticaret rejimine tabi oluyor. Serbest bölgede elde edilen gelirin transferinde bir kısıtlama bulunmamakla birlikte herhangi bir vergi, gümrük ve ücrete tabi tutulmuyor.

Türkiye-Sırbistan Dış Ticareti

Türk ürünlerinin AB’ye ulaşımı açısından Sırbistan Türkiye için kilit bir ülke konumunda bulunuyor. İki ülke arasında imzalanan Serbest Ticaret Anlaşması gereği tarım ürünleri hariç sanayi ürünlerinin karşılıklı ithalatı gümrüksüz yapılıyor. Türkiye-Sırbistan 2020 yılı ikili ticaret hacmi 1,5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşirken, ivme her yıl yükselerek devam ediyor.

Türkiye’nin Sırbistan’a en fazla ihraç ettiği ürün gruplarını; otomobiller, inşaat malzemeleri, tekstil- mensucat, motorlu araçlar, izole edilmiş teller, kablolar, turunçgiller, alüminyumdan çubuklar ve profiller oluşturuyor. Türkiye ve Sırbistan arasındaki siyasi, ekonomik ve ticari ilişkilerin gelişmesi Türk yatırımlarının bu ülkede artmasına da yardımcı oluyor.

Sırbistan'da eski binaların çokluğu pazarda yeni konut inşaatları yapmak için büyük potansiyel taşıyor. Son dönemlerde Türk inşaat firmaları projelerde hem ana yüklenici hem de alt yüklenici olarak Sırbistan pazarında yer edinmeye başladı. Geçmişte inşaat sektöründe hiç Türk firması yokken, bugün konut sektöründe yap-sat projeleri geliştiren Türk firmaları ile büyük projelere taşeron olarak iş yapan Türk firmaları bulunuyor. Sırbistan’da hem kamu hem de özel sektör tarafından devam ettirilen ve planlanan büyük inşaat projeleri sayesinde daha çok Türk inşaat firmalarının giriş yapması ve Türkiye’nin kaliteli işgücü ve teknik tecrübesiyle orta ve uzun vadede pazarda üstünlüğe sahip olması bekleniyor.

Sırbistan’da yoğun inşaat alt taşeronluk işleri yapan Türk İnşaat sektörü firmarından Evo Elektronik-Elektrik Mühendislik İnşaat Taah. San.Tic.Ltd Şti.;

Elektrik - Elektronik Sistemleri, Alçak ve Yüksek Gerilim Enerji Dağıtım Sistemleri, Yangın Algılama ve İhbar Sistemleri, Otomasyon Sistemleri, Isıtma, Soğutma ve Havalandırma (HVAC) Sistemleri, Enerji Nakil Hatları, Kaba ve İnce İnşaat İşleri ve Anahtar Teslim İnşaat projelerinde büyük proje ve yatırımlara imza atıyor.

Sırbistan inşaat alt yapı taşeronluk işlerinin öncü şirketi Evo Mühendislik büyümesini Arnavutluk, Bulgaristan, Hırvatistan, Kosova, Makedonya, Romanya, Slovenya, Yunanistan gibi Balkan ülkeleriyle sürdürüyor.

Karakuş: “Balkan Ülkeleri ve Özelde Sırbistan, Türk İnşaat Firmaları için küresel büyüme planlarında kilit role sahip”

Evo Mühendislik olarak pandemiye rağmen, kilit önem taşıyan Sırbistan İnşaat pazarında ardı ardına işler aldıklarını belirten Evo Mühendislik Genel Müdürü Eyyüp Yaşar Karakuş, şunları söyledi:

“Türkiye inşaat firmalarının öncü Mühendislik şirketi olarak, 10 yılı aşkın süredir yapı sektöründe ilkleri başarmaya ve dünya çapında bir başarı hikâyesi yazmaya devam ediyoruz. Bir projeyi sıfırdan alarak planlama, tasarım, uygulama dâhil olmak üzere komple teslim edecek tüm yetenek ve altyapıya sahip konumdayız. Mühendislik yetkinliklerimiz ve çalışkan, azimli ekiplerimiz bizleri gururlandırmaya devam ediyor.

Uluslararası pazarlarda Türk teknolojisiyle büyüyen, global ağını hızla büyüten Evo Mühendislik ekibimizle ülkemizi yurtdışında en iyi şekilde temsil etmeye çalışıyoruz.

Evo Mühendislik’in hedefi tüm Avrupa’ya yayılmak

Balkan ülkelerinin Evo Mühendislik için önemli fırsatlar barındırdığına da değinen Karakuş, “Balkanlar bizim ana inşaat işleri pazarımız ve barındırdığı potansiyel ile büyüme stratejimizde büyük öneme sahip. Sırbistan, bu stratejinin çok önemli bir parçası. Burada, en verimli inşaat alt yapı taşeronluğu çözümleriyle yeni müşterilerimize değer yaratıyoruz. Öte yandan Sırbistan’ın tamamında kalıcı bir büyüme gerçekleştirmek için çalışmalarımıza hızla devam ediyoruz. Karakuş; Balkanlar bölgesinde ve özellikle Sırbistan’da iş ve yatırım yapmak isteyen Türk İnşaat Firmalarına ve yatırımcılara ayrıca destek olmaya çalışıyoruz dedi.